Począwszy od XVI wieku aż do początku XX wieku, etiologia żółtej febry była całkowicie nieznana. Na kontynenty amerykańskie wirus przybył razem z niewolnikami z Afryki. W miarę rozwoju handlu, kolejne przypadki zachorowań notowano w Brazylii, w Hiszpanii czy Anglii. Wysuwano różne tezy odnośnie pochodzenia choroby. Przypuszczano nawet, że jest ona rezultatem spożycia starej ryby czy wypicia zepsutej kawy. Dopiero naukowa ekspedycja na Kubę dała przełomowe odkrycie, że za żółtą gorączkę odpowiadają afrykańskie komary. Aedes aegypti zakażały pierwotnie małpy w afrykańskich dżunglach, a gdy na tamtejszych terenach zaczęli pojawiać się ludzie, komary zaczęły przenosić wirusa na człowieka. W 1901r. opracowano pierwszy, skuteczny program walki z żółtą febrą (niszczenie miejsc wylęgu komarów na Hawanie), a w 1937r. na rynku pojawiła się szczepionka.

Gdzie występuje żółta febra ?

Żółta febra występuje w 33 krajach Afryki (ok. 90% wszystkich zakażeń) i 11 Ameryki Południowej. Pomimo postępu cywilizacyjnego, ilość notowanych epidemii wzrosła. Wiele krajów wprowadziło obowiązkowe szczepienia przeciw żółtej febrze, w tym również azjatycki Jemen. Najbardziej zagrożone kraje w Afryce, to: Benin, Burkina Faso, Etiopia, Ghana, Kamerun, Kongo, Liberia, Mali, Niger, Nigeria, Republika Środkowoafrykańska, Senegal, Togo, Wybrzeże Kości Słoniowej, Demokratyczna Republika Konga i Tanzania. W Ameryce Południowej najwięcej zachorowań odnotowuje się w Brazylii i w Peru.

Jak można zakazić się żółtą febrą ?

Człowiek może zostać zakażony wirusem, wywołującym żółtą febrę, przez komara lub drugą, zarażoną osobę. Wirus przedostaje się do układu krążenia, gromadząc się we krwi oraz w naczyniach limfatycznych serca, wątroby i nadnerczy. Ryzyko zakażenia w Afryce jest nawet 10 razy wyższe niż w Ameryce Południowej. W Afryce Zachodniej najwięcej zakażeń odnotowuje się w okresach deszczowych i we wczesnej porze suchej – od lipca do października, natomiast w Ameryce Południowej – w Brazylii i Peru, zwłaszcza w porze deszczowej (styczeń-marzec). Podatni na zakażenie są szczególnie turyści, przybywający do Afryki.

Żółta febra - przebieg choroby

Żółta febra może mieć różny przebieg – od łagodnego po bardzo ostry, kończąc się śmiercią pacjenta. Okres inkubacji trwa od 3 do 6 dni, po czym zaczynają pojawiać się typowe objawy: gorączka, bóle głowy, dreszcze, nudności, ogólne osłabienie, bóle mięśni, zażółcenie skóry i zaczerwienienie spojówek. Przez kolejne 3-4 dni choroba wchodzi w stan bezobjawowy, po czym wraca ze zwielokrotnioną intensywnością, wchodząc w tzw. fazę toksyczną. Wówczas może pojawić się żółtaczka, uszkodzenie wątroby i nerek, krwawienie z nosa, krwotok z przewodu pokarmowego, a nawet śpiączka. Po kolejnych 7-10 dniach umiera od 20-50% pacjentów. Pocieszeniem może być fakt, że przebycie (i przeżycie) choroby daje całkowitą odporność na wirusa żółtej febry.

Leczenie żółtej febry 

Nie istnieje dedykowany lek na żółtą febrę. Pacjentom obniża się gorączkę i ciśnienie krwi, podaje leki przeciwbólowe, podłącza do kroplówki, celem nawodnienia i zapewnia odpoczynek. Podczas niewydolności nerek, konieczna okazuje się dializa. Jeśli stan jest bardzo ciężki, podaje się rybawirynę - lek przeciwwirusowy, skuteczny o ile pacjent przyjmie go do 5 dni od zachorowania.

Profilaktyka żółtej febry

Zapobieganie jest najskuteczniejszą formą ochrony przed żółtą gorączką, dlatego planując wyjazd do krajów zagrożonych, należy zaszczepić się w stacjach sanitarno-epidemiologicznych (szczepienie jest płatne). W wielu krajach afrykańskich i południowoamerykańskich, fakt zaszczepienia się przeciwko żółtej febrze musi zostać udokumentowany tzw. żółtą książeczką, wydawaną przez Ministerstwo Zdrowia w imieniu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W niektórych krajach, np. w Brazylii, szczepienie wymagane jest od także osób, które przyjeżdżają z zagrożonych rejonów. Dostępna w Polsce szczepionka zawiera żywy, atenuowany szczep 17 Dakar wirusa żółtej febry. Odporność utrzymuje się przez 10 lat po okresie 10 dni od momentu zaszczepienia, dlatego należy zadbać o odpowiednio wcześniejsze umówienie się na wizytę lekarską. Szczepienie daje 95% prawdopodobieństwa wykształcenia się przeciwciał, dlatego warto dodatkowo używać preparatów odstraszających insekty (np. z zawartością składnika deet 50%). Zapobiegnie to również dokuczliwym ukąszeniom. W przypadku podwyższonego ryzyka zakażenia, poszczególne kraje mogą wprowadzić indywidualne obostrzenia w zakresie profilaktyki zachorowań na żółtą febrę. Odrębne zasady występują np. w Arabii Saudyjskiej.